امیدواری بدون خوش بینی - همه جا طنز و خنده

به گزارش همه جا طنز و خنده، اسکات بری کوفمن، ساینتیفیک امریکن - در اواخر دهۀ 50 میلادی، روانشناسی به نام اِلیس پال تُرِنس در دو دبستان مینیاپولیس آزمایشی انجام داد تا راز تحقق خلاقیت را دریابد. وی که آزمون های فراوانی با خود به همراه داشت، سؤالی از بچه ها پرسید که به نظر ساده می آمد: از چه چیز خوشتان می آید؟ تُرنس با این بچه ها مدت 20 سال در ارتباط بود تا ببیند کدام یک از آزمون هایش توانستند خلاقیت را در بزرگسالی پیش بینی کنند.

به گزارش ترجمان، آنچه تُرنس را بیش از هر چیز شگفت زده کرد، تأثیر تصویر ذهنی بچه ها از آینده ای بود که از آن خوششان می آمد. این تصویر بیش از هر چیز دیگر، حتی بیش از آزمون هایی که نوید موفقیت تحصیلی و دستاورد های آموزشی می داد، در پیش بینی شکوفایی خلاقیت در بزرگسالی مؤثر بود.

او نوشت: هیجان انگیزترین و انرژی بخش ترین لحظات زندگی آنجا اتفاق می افتد که در کسری از ثانیه تقلا و تلاشمان به ناگهان به هاله ای خیره کننده از پدیده ای کاملاً جدید، به تصویری از آینده، تغییر شکل می دهد... به نظر می رسد یکی از قدرتمند ترین سرچشمه های انرژی خلاق، دستاورد های چشمگیر و خودشکوفایی، دل باختۀ رویایتان می شود، دل باختۀ تصویرتان از آینده.

تصویر مثبت از آینده، با وجود همۀ پیچ وخم های زندگی، ما را به سوی سرنوشتمان پیش می برد. هر یک از ما سرنوشتی داریم، بهترین آیندۀ ممکن؛ اما مدام سر راه خودمان قرار می گیریم. علت آن است که آن آینده را فراموش می کنیم و در این بین امیدمان را هم از دست می دهیم.

آبراهام مازلو روانشناس انسان گرا معتقد است وجود انسانی دو حوزۀ بسیار متفاوت دارد. در حوزۀ کاستی ها، آن چه نداریم ما را به حرکت وامی دارد. تلاش می کنیم دنیا را مجبور کنیم با خواسته های ما هم سو شود؛ گویی فریاد می زنیم دوستم داشته باش!، مرا بپذیر! به من احترام بگذار!

ورود به حوزۀ وجودی مانند آن است که لنزی تاریک و کدر را از چشمانمان بر می داریم و لنزی شفاف به جای آن می نشانیم. ناگهان دنیا و مردم را همان گونه که واقعاً هستند می بینیم؛ نه به منزلۀ ابزار هایی برای نیل به اهدافمان بلکه به منزلۀ خود هدف. تقدس هر فرد را می ستاییم و می پذیریم آن ها در راستا خودشکوفایی هستند.

فرصت های رشد را نیز با دید بهتری رصد می کنیم. وقتی کاستی ها و کمبود ها انگیزه بخش های اصلی ما نباشند، می توانیم -چه شاد باشیم چه درمانده- با کنجکاوی و پذیرش، غنای زندگی را به طور کامل جست وجو کنیم. حالت تدافعی مان را که رها کنیم، انتها می توانیم زیبایی دنیا را و فرصت های درخشانی را که در زندگی مان وجود دارد، به وضوح مشاهده کنیم.

در سال های اخیر، روانشناسان به تدریج به تخیل، امید و امکان های پیشِ روی ما توجه کرد ه اند. اکنون روشن شده است که لازم نیست بردگان گذشته باشیم، بلکه می توانیم در آینده سیر کنیم. امید جعبه ابزاری دارد و یادگیری برخی عادات کمکمان می کند قطب نما را به سمت آیندۀ مثبتمان نشانه بگیریم. دربارۀ جعبه ابزار روانشناسی مثبت نگر بسیار نوشته اند؛ اما هرگز تئوری منسجمی دربارۀ امید وجود نداشته است. اکنون زمان آن فرا رسیده است.

دان تومازلو در کتاب جدیدش امیدواری آموخته شده: قدرت مثبت نگری در غلبه بر افسردگی منابعی ارزشمند و کمک کننده جمع آوری کرده است -تجربۀ خواندن این کتاب تنها یک بار در زندگی تان رخ می دهد. با خواندنش یاد می گیرید چگونه در رویکردتان به زندگی تغییری عمیق ایجاد کنید و چگونه از بند های ذهنتان رها شوید. فکر نمی کنم راهنمای بهتری در این زمینه وجود داشته باشد. تومازلو یکی از باملاحظه ترین و دلسوزترین انسان هایی است که تا به حال دیده ام -بماند که روانشناس بالینی دقیق، خردمند و خارق العاده ای نیز هست.

این کتاب مروج خوش بینی نیست؛ بلکه عاقلانه به مسائل نگاه می کند. تومازلو به شما نمی گوید واقعیت رنج هایتان را نادیده بگیرید؛ بلکه به شما می آموزد چگونه با افزودن بر آگاهی تان و دوباره شکل دادن به تصویر ذهنی تان از آینده، تعادل را به زندگی تان بازگردانید. این کتاب به شما کمک می کند موهبت تخیل را مهار کنید تا بتوانید -عمیق تر از آنچه احتمالاً پیش از این می توانستید- با بزرگ ترین قدرت ها و بیشترین فرصت هایتان در زندگی در ارتباط باشید.

با خواندن این کتاب، به تعبیر مازلو، از حوزۀ کاستی ها عبور می کنید و به تعبیر تومازلو خودتان را با کانال امید تنظیم می کنید. ممکن است تا بدین جا همۀ زندگی تان را با تصویری نامناسب از آینده سپری کرده باشید. تصویر شفاف از آینده نمی تواند معجزه وار همۀ موقعیت های منفی را از زندگی تان جارو کند؛ اما با داشتن چنین تصویری یاد می گیرید موقعیت های منفی را در راستای آن تصویر ذهنی تنظیم کنید. با تمرکز دوباره بر پتانسیل های مثبت که از پیش در درونتان وجود دارد، می توانید حتی بیش از حد تصورتان، امید را به زندگی تان بازگردانید.

تومازلو می گوید برای آنکه بفهمیم امید چگونه کمکمان می کند باید به جای فکر کردن به آنچه در گذشته رخ داده است، بر آنچه در آینده می توان انجام داد، تمرکز کنیم. برای نیل به این هدف، تومازلو سه اصل ارائه می کند که از تحقیقات اجرا شده دربارۀ امید به دست آمده اند و می توانند کمک حالمان باشند:

1. اهدافتان را تنظیم کنید. از آنجا که اهداف بلند مدت قطعیت کمتری دارند، خطر ابتلا به افسردگی را بیشتر می کنند. اهداف کوچک تر تمرکزمان را تنظیم می کنند و اجازه می دهند دوباره قدرت عمل را به دست بگیریم. این امر مانند گذاشتن خنک کننده برای لپ تاپ است. به اهدافی فکر کنید که می توانید در بازۀ زمانی محدود به آن ها دست پیدا کنید. اگر بتوانید برای انجام کاری برنامه ریزی کنید و از خودتان انتظار داشته باشید در بازۀ زمانی 20 تا 30 دقیقه یا حتی چند ساعت انجامش دهید، به راحتی می توانید مدار امید را در خودتان بیدار کنید.

آنچه امید را در شما ایجاد می کند، باور این نکته است که می توانید برخی جنبه های آینده تان را کنترل کنید. برنامه ریزی برای درست کردن غذا، قدم زدن، پاسخ دادن به سه ایمیل، مرتب کردن تخت، تمیز کردن کمد همگی ارزش فراوانی دارند و کمک می کنند دوباره قدرت عمل را در دست بگیرید و در آن لحظات احساس بهتری نسبت به زندگی تان داشته باشید. امید زمانی ایجاد می شود که می توانیم تشخیص دهیم و انتظار داریم آینده را کنترل کنیم. هدف گذاری های کوچک کمکمان می کند به آنجا برسیم.

2. تشکر کنید، مهربان باشید و شفقت بورزید. امید چیزی نیست که داریم یا نداریم؛ بلکه با اندک مقادیر مثبت نگری رشد می کند و تنظیم می شود. رابطۀ افکار مثبت و منفی مانند متعادل نگه داشتن ترازویی است که در یک کفۀ آن سنگریزه و در کفۀ دیگر آن پَر قرار گرفته است. افکار منفی نیرومند ترند چرا که گرایش بیشتری به آن ها داریم -آن ها مانند سنگریزه ها هستند. نگرانی کمکمان می کند از خطر جان به در ببریم؛ اما سنگریزه ها می توانند ترازو را از تعادل خارج کنند و اگر بیش از حد نگرانی به خود راه دهیم می توانند به سرعت شرایط را بدتر کند.

افکار مثبت مثل پر ها هستند. آن ها می توانند از سنگریزه ها سنگین تر شوند -اما برای این کار به پر های زیادی نیاز دارید. اگر عامدانه مثبت فکر کنید، می توانید تعادل لازم را دوباره برقرار کنید. با استفاده از این روش های ساده، اما اصیل است که مثبت گرایی انباشته شده در فرد، به امید شتاب می دهد و آن را به نقطۀ اوج می رساند. اگر مرتب از دیگران تشکر کنید و عامدانه تلاش کنید مهربان باشید می توانید پر های لازم را به کفۀ ترازوی خودتان و دیگران اضافه کنید و ترازو را به سمت دیگر سنگین تر کنید. این ها اتفاقی نیستند.

3. از روابطتان غافل نشوید. در ماه آوریل، انجمن سلطنتی هنر با همکاری بنیاد غذا پژوهشی انجام دادند. نتایج این پژوهش حاکی از آن است که با اتمام کووید-19، درصد قابل توجهی از بریتانیایی ها (85%) تمایل دارند برخی تغییرات شخصی و اجتماعی که به واسطۀ قرنطینه به زندگی شان وارد شده است، همچنان پابرجا بماند. تنها 9% از بریتانیایی ها تمایل دارند به زندگی عادی قبلی خود برگردند. از یافته های اصلی این پژوهش، تأثیر بهبود روابط است.

40% از شرکت کنندگان در این پژوهش گزارش دادند در این دوران احساس عمیق تری به جامعۀ محلی خود تجربه کرده اند و همین درصد از شرکت کنندگان با دوستان و خانواده ارتباط بیشتری برقرار کردند. اهمیت دادن به روابطتان مانند آن است که پر ها را با بوشل3 به ترازو اضافه کنید. با ایجاد روابط بهتر، می توانیم بنیان چیزی را بسازیم که به گفتۀ مایر و سلیگمن بیشترین اهمیت را دارد: .. انتظار آیندۀ بهتر...

اندیشه، ارزشمند ترین قابلیت انسانی و در دسترس ترین و تجدید شدنی ترین منبع ماست -و هرگز از ما دور نیست.